BAFRA' DA SEBZE VE MEYVE ÜRETİCİLERİNE İLKYARDIM EĞİTİMİ:

         Bafra sebze ve meyve üreticilerinin yıllık olağan toplantılarında bu sene de olduğu gibi Bafra Toplum Sağlığı Merkezi Eğitim Merkezi tarafından ilk yardımla ilgili sunum yapıldı.

İLK YARDIM

Herhangi yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, yaşamın kurtarılması durumun kötüye gitmesini önleyebilmek için olay yerinde,  tıbbi araç gereç aranmaksızın,  mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır

İlk yardımın amacı; Yaşamı kurtarmak, sakat kalınmasını önlemek, yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak, Hasta/ yaralının durumunun kötüleşmesini önlemek iyileşmeyi kolaylaştırmaktır.

Kanamalarda ilk yardım: Yara, kanama değerlendirilir. Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırılır (Normalde 15 dakikadan az sürede kanamanın durması beklenir).Kanama durmazsa ikinci bir bez konarak basınç arttırılır (1.bez asla kaldırılmaz). Baskıyı devam ettirmek için sıkıştırıcı bandaj ile sarılarak basınç uygulanır. Bandaj kanama noktası üzerinde düğümlenmelidir. Kanayan yere en yakın basınç noktasına baskı uygulanır. Kanayan bölge kalp hizasından yukarı gelecek şekilde kaldırılır.

Burun kanaması: Hasta dik oturtulur ve başı hafif öne eğilir burunun sert ve yumuşak kısmının birleştiği bölüme parmaklarla sıkıştırılarak 5–10 dakika basınç yapılır, burna ve yüze soğuk kompres uygulanır, kanama durmazsa, bir/ her iki burun deliği temiz bir gazlı bezle tıkanır ve dışarıdan baş ve işaret parmaklarla bastırılır, ağızdan nefes alması söylenir, kanama durmazsa doktora başvurulur, hasta dik oturtulur ve başı hafif öne eğilir, burunun sert ve yumuşak kısmının birleştiği bölüme parmaklarla sıkıştırılarak 5–10 dakika basınç yapılır.

Burna ve yüze soğuk kompres uygulanır, kanama durmazsa, bir/ her iki burun deliği temiz bir gazlı bezle tıkanır ve dışarıdan baş ve işaret parmaklarla bastırılır, ağızdan nefes alması söylenir, kanama durmazsa doktora başvurulur. Yanıklarda ilk yardım, yanan bölge en az 10–15 dakika soğuk su altında tutulur (yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok olacağından önerilmez)

Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır. Takılan yerler varsa giysi kesilir, çekilmez, derinin zarar görmesini önlemek için sabunlu suyla dikkatli bir temizlik yapılır

Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür, ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat vb. eşyalar çıkarılır, su toplamış yerler patlatılmaz, yanıklara merhem, zeytinyağı, diş macunu, salça, yoğurt gibi maddeler sürülmemelidir

Kesikler ve sıyrıklar;

Derhal ılık su ve sabunla, yaradan uzağa doğru ovuşturarak yara ve çevre doku yıkanır

Steril bir yara beziyle kanama durana kadar yaraya bastırılır, kanama devam ederse, ilk yara bezini değiştirmeksizin, üzerine yeni yara bezleri eklenir, yara üçgen ya da rulo bandajla sıkıca sarılır, kanama sürerse, sağlık kurumuna gidilir.

Burkulma;

Eklem yüzeylerinin zorlanmalar sonucu anlık olarak ayrılmasıdır.

          Belirtileri:   Şişlik, Morluk, Şiddetli ağrı,  Hem atom ( kan birikintisi )

Burkulmada ilkyardım;

Şişmeyi önlemek için, birkaç saat boyunca soğuk kompres ya da buz torbası uygulayın, şişliği azaltmak için yukarı kaldırın, doktora danışın, en az 24 saat boyunca hiçbir şekilde sıcak uygulamayın. Sıcak, şişmeyi ve ağrıyı artırır.

Çıkık;

Eklem yüzeylerinin kalıcı olarak ayrılmasıdır, kendiliğinden normal konumuna dönemez.

            Belirtileri;

Yoğun ağrı, şişlik ve kızarıklık, işlev kaybı, eklem aynen bulunduğu şekilde tespit edilir.

            Çıkıklarda ilk yardım;

Çıkık yerine oturtulmaya çalışılmaz, yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmez. Bölgede deri rengi ve ısısı kontrol edilir. Sağlık kuruluşuna başvurulur.

Kırık;

Kemik bütünlüğünün bozulmasıdır, kırıklar darbe sonucu ya da kendiliğinden oluşur.

            Belirtileri;

Hareket ile artan ağrı, şekil bozukluğu, hareket kaybı, ödem ve kanama nedeniyle morarma.

Kırıklarda ilk yardım;

 Hasta veya yaralı hareket ettirilmemelidir. Kol etkilenmişse yüzük, saat, vb. eşyalar çıkarılmalıdır. Kırık şüphesi olan bölge ani hareketlerden kaçınarak sopa, tahta, karton, vb. sert malzemelerle yakındaki eklemleri de içine alacak şekilde tespit edilmelidir. Burkulma kırık ve çıkıklarda dikkat edilecek noktalar, her burkulmada kırık da olabileceğini unutmayın. Açık kırık üzerinde kemik parçaları varsa almayın Kırığa yapılacak yanlış müdahale, kemiğin eğri olarak kaynamasına kısmi felçlere. Kangren ve sonuçta kırık organın kesilmesine yol açabilir. En kısa sürede sağlık kuruluşuna götürün.

Göze toz kaçmasında ilk yardım;

Hastanın, gözünü ovuşturmasına engel olun, gözünü kırpıştırmasını söyleyin, gözünü 1–2 dakika kapalı tutmasını söyleyin. Bu durum gözyaşı salgısını artıracağından, yabancı cisim kendiliğinden atılabilir. Yabancı cisim gözbebeği veya gözün renkli kısmı üzerindeyse asla oynatmayın, çıkarmaya çalışmayın.Yabancı cismin gözbebeği veya gözün renkli kısmı dışında olduğunu düşünüyorsanız, kişiyi kuvvetli bir ışık altında sandalyeye oturtun. Baş ve işaret parmağınızla göz kapaklarını yavaşça açın, alt göz kapağı içine bakın, hastaya sağa-sola ve yukarı-aşağı bakmasını söyleyin. Yabancı cismi dikkatle arayın, su imkânınız yoksa ve yabancı cisim göze batmamış ise, yabancı cismi ıslak temiz bir mendilin ucuyla ya da ıslak bir pamukla dikkatle alın. Yabancı cismi daima gözbebeğinin ve gözün renkli kısmına ters yönde çekerek alın.

Kulak buruna cisim kaçmasında yapılabilecekler;

Kulak buruna kaçan cisim görülüyorsa cımbız veya uygun bir şeyle çıkarın, fasulye, nohut, mısır ise şişebilir ıslatmayın, cismi çıkarmaya çalışırken iğne gibi sivri batıcı şeyler kullanmayın, kulağa böcek, sinek kaçmışsa deliğe fener tutun, cisim çıkmıyorsa sağlık kuruluşuna götürün

Boğaza cisim kaçmasında yapılabilecekler;

Cisim ağız açıldığında görülebiliyorsa parmakla almaya çalışın, solunum yolu tıkanıklığında bilinç açık ise önce hasta öne hafifçe eğilerek iki kürek kemiği arasına 5 kez el topuğu ile vurulup, ağız kontrol edilmelidir hala yabancı cisim çıkarılamamışsa Heimlich Manevrasını uygulayın. Kazazedenin arkasına geçip, beline sarılın, bir yumruğunuzu sıkarak, başparmak tarafı karna gelecek biçimde göbekle göğüs kemiği arasındaki mesafenin ortasına yerleştirin.

Öteki elinizle yumruğunuzu kavrayıp, yukarı ve içe doğru hızla karna bastırın. Heimlich Manevrasını en çok 5 kez tekrarladıktan sonra kazazedeyi kontrol edin, yabancı cisim ağızdan atılana, kazazede bilincini kaybedene ya da yardım gelene dek, 5'er kez karna bastırıp ara verme ritmiyle Heimlich Manevrasını sürdürün.

Hayvan ısırıklarında yapılabilecek müdahaleler:

Isırık yerini bol su ile yıkayın, ısıran hayvanı öldürmeyin kontrol için gözetim altında tutun

 Mutlaka bir sağlık kuruluşuna gidin, kuduz aşısı yaptırın, her ısırığı şüpheli kuduz vakası olarak düşünün. Kuduz hastalığının tedavisinin olmadığını

Aklınızdan çıkarmayın, kuduz hastalığının, tedavisi, sadece zamanında yapılan, aşıyla, mümkündür, böcek sokmaları:

           Akrep sokmalarında yapılabilecekler;

 Sokmanın olduğu bölge hareket ettirilmez, yatar pozisyonda tutulur. Yaraya soğuk uygulama yapılır, kan dolaşımını engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır. Yara üzerine hiçbir girişim yapılmaz, hasta sakinleştirilip, dinlenmesi sağlanır, yara soğuk su ile yıkanır,

Yaraya yakın bölgede baskı yapabilecek eşyalar (yüzük, bilezik vb.) çıkarılır, yara baş ve boyunda ise yara çevresine baskı uygulanır, kol ve bacaklarda ise yara üstünden dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır (Turnike uygulanmaz), soğuk uygulama yapılır, yara üzerine herhangi bir girişimde bulunulmaz  (yara emilmez),yaşamsal bulgular izlenir,

 Sağlık kuruluşuna gidilir. Yapılabilecekler; yaralı bölge yıkanır, derinin üzerinden görülüyorsa arının iğnesi çıkarılır, soğuk uygulama yapılır (soğuk su ve sirke),göz/ boğaz burun ağız içinde olan arı sokmalarında bu bölgelerin şişmesi neticesi nefes borusunun kapanma ihtimali olduğundan bir sağlık kuruluşuna götürün.

 Bayılmalarda İlk Yardım;

Açlık(kan şekerinin düşmesi), tansiyon düşmesi, havasızlık, ani sevinç-üzüntü-korku-acı-ağrı gibi nedenlerle beyne kısa süreli kan(oksijen ve/veya şeker) gitmediği için kişinin kendinden geçmesidir (bilincinin kapanmasıdır).  Kişinin tüm kasları gevşer ve kişi yığılır kalır. Kısa sürer. Bayılan kişi uyarılara hassastır, yani bir koku koklatıldığında ya da ellerine –yüzüne kolonya sürüldüğünde, elleri ovuşturulduğunda beyin bunu fark eder, kişi daha çabuk kendine gelebilir, yani bir hastalık sonucu olmayıp, anlık bir sorundur, yapılacak ilkyardım çok basittir.

Kişi eğer bayılacakmış gibi hissediyorsa ve halen bilinci yerindeyse hemen oturtulursa kendine gelir, kişi kendinden geçmişse (bayılmışsa), kesinlikle yürütülmeye ya da oturtulmaya çalışılmaz; hemen sırt üstü yatırılır, ayakları kalp hizasının üstüne çıkacak şekilde bacaklardan tutularak yukarı kaldırılır, en kolayı bir sandalye varsa hemen çekilir ve ayaklar sandalyenin ucuna yerleştirilir,  kişiye bir şey koklatılması, ellerin ovuşturulması şart değil, zaten yatırıldığında beyne kan gideceğinden çok çabuk kendine gelir, yürütülmeyip- oturtulmayıp yatırılmasının nedeni beynine kan gitmesini sağlamak içindir. Baygın kişiye kesinlikle yiyecek içecek verilmez, bayılan kişi saniyeler içinde (en geç 1- 2 dakikada) kendine gelir.

Sıcak Çarpması;

Vücut başa çıkabileceğinden çok fazla ısıya maruz kalmışsa, vücut ısısı, hızla, doku hasarına yol açan düzeye yükselir ve ölümle sonuçlanabilir.

      Belirtileri: Vücut ısısı hızla yükselir, 39° C  üzerindedir, cilt kuru, sıcak ve kızarıktır, kişinin çevreye olan ilgisi hızla azalır, bilinç kaybı gelişir, nabız yavaşlar ve zayıftır.( kan basıncı düşer ).

      İlkyardım;

 Vücut 39°C’ ye kadar hızla soğutulur, 39°C’ den sonra yavaş soğutulur, hızlı soğutmada iki soğutma yöntemi bir arada kullanılır, vücut ıslak çarşafla sarılır veya normal musluk suyu ile ıslatılır, varsa vantilatör açılır ya da kapı pencere açılarak cereyan sağlanır, yavaş soğutmada bu iki uygulamadan sadece biri kullanılır, bilinci yerindeyse, içecek bir şeyler verilir, kişi  hemen soğutma işlemine başlanarak hastaneye götürülmelidir,  aksi halde ölümle sonuçlanabilir.

Donmalarda İlk Yardım;

Genel olarak vücudun tümüyle soğuğa maruz kalması sonucu oluşur. Dokular, soğuğun etkisiyle yeterince kanlanamadığı, dolayısıyla da beslenemediği için sorunlar ortaya çıkar. Soğuğun şiddeti, maruz kalınan süre, giysi ve beden direncine bağlı olarak değişik belirtiler görülebilir.

Belirtiler: Başlangıçta deride pürüzlenme, kılların dikleşmesi, karıncalanma ve sızlamalar, deride solukluk ve soğukluk, his kaybı, aşırı bitkinlik, uyuşukluk, uyku hali, uykunun derinleşmesi ve katılaşma olabilir

      İlk yardım:

 Donmayı önlemek üzere şeker içeriği fazla, sıcak şeyler yedirilir veya içirilir ( pekmez, çay, çorba vs), giysiler giydirilir veya üstü kalın örtülerle örtülür; ıslak giysileri kuru giysilerle değiştirilir, kişi uyutulmaz mümkün olduğunca aktif ya da pasif hareket yaptırılır, kişi ılık bir ortama alınarak, ortam ısısı yavaş yavaş yükseltilir.

            Kalp Basısı / Masajı;

Nabız alınamıyor, göz bebekleri büyümüş ve ifadesiz ise, kalp durmuş demektir.  Hemen girişim yapılmalıdır, kalbin yeniden çalışması için yapılan girişime KALP MASAJI  denir.

Kalp masajı yapılabilmesi için kalbin tamamen durduğundan emin olunmalıdır. Yavaş da olsa çalışan kalbe asla masaj yapılmaz.

Kalp Masajı Uygulanışı;

Tüm yaş gruplarında göğüs kemiğinin alt yarısına, göğüs kemiği üçte bir oranında içe çöktürülecek şekilde bastırılır, göğüs kemiğinin ucundaki kıkırdak çıkıntının üzerine bastırılmamalıdır. Aksi halde bu çıkıntı kırılıp iç organlara zarar verebilir. O nedenle sternumun alt ucu bulunup el onun yukarılarına yerleştirilmelidir.

Temel Yaşam Desteği (TYD);

Temel yaşam desteği, kalp masajı ve suni solunumun birlikte, tek veya iki kişi ile yapılmasıdır. Temel yaşam desteği, önce kez soluk verilir. Sonra sıra ile 30 göğüs basısı ve 2 suni solunum olacak şekilde, döngü (30: 2 ) iki dakika 5 kez tekrarlandıktan sonra eğitimi alınmışsa, varsa 1 kere şok verilir ardından hemen 30: 2 şeklinde devam edilir.

TYD, kişi dönene, yardım gelene ya da yapan tükenene kadar sürdürülür.