BAFRA TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ EĞİTİM PROGRAMLARI: HALK EĞİTİM MERKEZİ KURSİYERLERİNE İLKYARIM

Halk Eğitim Merkezi Kursiyerlerine İlkyardım derslerindeki pratik uygulamalarla ilgili verilen bilgiler ve çekilen resimler aşağıda yayınlanmıştır.

İlk yardım Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, tıbbı yardım sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç ve gereç aranmaksızın, mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalara ilk yardım denir.

Zaman, ilk yardımı uzun süreli tıbbi bakımdan ayıran ana etkendir. İlk yardım uygulamaları asıl tıbbi tanı ve tedavi yöntemlerinin yerine geçmez; ancak profesyonel tıbbi yardım sağlanıncaya kadar geçici destek görevi görür. İlk yardımın amaçları o Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak, Hasta veya yaralının durumunun kötüleşmesini engellemek, İyileşmeyi kolaylaştırmaktır. Acil bakım Hastalık ve kaza nedeniyle sağlığı tehlikeye girmiş kişiye, sağlık personeli (doktor, acil tıp teknisyeni, hemşire vb.) tarafından tıbbi araç gereç ve ilaç kullanılarak yapılan uygulamalara, acil bakım denir.

İLK YARDIM ACİL BAKIM

İlkyardımcı tarafından uygulanır. Sağlık personeli tarafından uygulanır.

Çevredeki imkânlar kullanılır Tıbbi araç gereç kullanılır

İlaçsız uygulamaları kapsar İlaç kullanılır

Olay yerinde uygulanır Olay yeri, ambulans ve sağlık kuruluşunda uygulanır

İlk yardım ve acil bakım arasındaki farklar : İlkyardımcı Hastalık ve kaza nedeniyle sağlığın tehlikeye girdiği durumlarda tıbbi yardım sağlanıncaya kadar tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç gereçlerle, ilaçsız uygulamaları yapan, en az temel ilkyardım kursu alarak ilkyardımcı sertifikası almış kişilere ilkyardımcı denir. İlkyardımcının özellikleri : Olayın meydana geldiği yer, genellikle meraklı insanların toplanarak kalabalık oluşturdukları, insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır. Bu durumda ilkyardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak hasta veya yaralıya gerekli müdahaleleri doğru olarak yapmalıdır.

Bunun için bir ilkyardımcıda aşağıdaki özelliklerin bulunması gerekir:

Sakin ve soğukkanlı olabilme, o Kendine güvenme, o Kendinin, hasta veya yaralının ve çevredekilerin can güvenliğini korumak için gerekli önlemleri alabilme, o İnsan vücudu ile ilgili bilgilere sahip olma, o Olay yerindeki olanakları değerlendirebilme, o Olayı, en kısa sürede doğru olarak tıbbi yardım birimine (112) bildirme, o Çevrede bulunan kişileri organize edebilmedir.

İlkyardımcıda bulunması gereken özellikler

İlkyardımcının görev ve sorumlulukları

İlk yardımın bir insanlık görevi olduğuna inanarak ilk yardım uygulayabilme,. Çevredeki sağlık kuruluşlarını tanıma, Ülkenin sağlık sistemi hakkında bilgisi alma, İlk yardım ile ilgili yenilikleri takip etme, Olayları hızla değerlendirme, Olay yerinde bulunan kişileri organize etme, Hasta veya yaralıyı sakinleştirme ve güven verme, Hasta veya yaralının eşyalarını koruma altına alma, 112’ ye doğru şekilde haber verme, Olay yerine gelen tıbbi yardım ekibine tam ve doğru olarak bilgi aktarma, Tıbbi yardım ekibi geldiğinde onlara yardım etme.

YAŞAM KURTARMA ZİNCİRİ

1.Halka Telefon ile sağlık kuruluşuna haber verilmesi

2.Halka

Olay yerinde bulunan ilk yardımcının yaptığı temel yaşam desteği

3.Halka

Ambulans ekipleri tarafından yapılan acil bakım uygulamaları

4.Halka

Hastane acil servisleri tarafından yapılan acil bakım uygulamaları: Yaşam kurtarma zinciri

Bir kaza ya da hastalık durumunda genellikle yaralı insanların dışında yardım etmeye çalışan, ilk yardım konusunda yeterli bilgi sahibi olmadıkları için de yarardan çok zarara neden olan insanlar vardır. Bilinçsizce yapılan ilk yardım uygulamaları, hasta veya yaralılara müdahale etmede gecikmeye neden olur. Ayrıca gerekli güvenlik önlemleri alınmadan kaza yerine yaklaşılması neticesinde ikincil kazalar meydana gelebilir. İlk yardımcı, acil bir durumda yaşam zincirinin birinci halkasında yer alan üç temel uygulamayı öncelikli olarak yapmalıdır. Bu uygulamalar koruma, bildirme ve kurtarmadır.

Koruma:

Olay yerini hızla değerlendirip olası tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaya koruma denir. Olay yeri değerlendirilirken kazanın ya da olayın çeşidine göre (trafik kazası, yangın, patlama, elektrik çarpması vb.) farklı önlemler alınmalıdır. Ortamda ikincil kazaya neden olacak herhangi bir durum (ikincil trafik kaza riski, elektrik kaçağı, gaz kaçağı, duman vb.) varlığında önlem alınmadan hasta veya yaralının yanına gidilmemeli; güvenli bir mesafede kalınmalı ve acilen yardım çağrılmalıdır.

İkincil kazalar Olay Yerinin Değerlendirilmesi

İlkyardımcı, acil bir durumda hasta veya yaralıya yönelmeden önce olay yerini değerlendirmelidir. Kendisinin, hasta veya yaralının ve çevredeki diğer insanların can güvenliği açısından mutlaka ortamı dikkatle inceleyerek gerekli güvenlik önlemlerini almalıdır. Her şeyden önce kendi güvenliğinizin önemli olduğu kesinlikle unutulmamalıdır.

 Olay yeri değerlendirmesinin amaçları

 Olay yerinde tekrar kaza oluşma riskini ortadan kaldırmak: İlk yardımcı dikkatsizlik ve tedbirsizlik sonucu yaralı pozisyonuna düşerse hasta veya yaralıya yardım edemez.  Olay yerindeki yaralıların sayısı ve yaralanma tiplerini belirlemek: Örnek: Bir trafik kazasında araç içinde oyuncak olmasına rağmen bir çocuğun görülememesi araçtan savrulmuş birileri olabileceğini düşündürmelidir. Olay yerindeki delilleri korumak: Acil durum genellikle adli yönü olan bir olaydır. Kasıtlı olayların yanında, kaza, ihmal gibi durumlar da mahkemeler tarafından kurbanın haklarının korunması için incelenecek özelliklerdir. Bunlara ışık tutacak deliller; ortamda, hasta veya yaralının üzerinde olabilir. Dikkatsizce yapılacak herhangi bir girişim, bu delillerin zarar görmesine yol açabilir. Delil karartmak suçtur ve ilkyardımcı, olayın bu yönüne de dikkat etmekle yükümlüdür.

Çevredeki imkânları hızla değerlendirmek: İlkyardımcı, tek başına yeterince etkin olamayabilir. Ortamdaki diğer kişilerden alacağı doğru destek çok yararlı olacaktır. Çevredeki insanlar düşünebilen, yaralıya yardım edebilecek, sedyeyi taşıyabilecek kaynaklardır. Bu nedenlerle ilkyardımcı öncelikle ortamdaki kişiler, arabalarda ya da çevrede bulunan ilk yardım çantası, yangın söndürme tüpü vb. imkânların varlığını kontrol etmeli, yapacağı yardımı buna göre planlamalıdır.

Olay yerinin, hızlı bir şekilde değerlendirilmesinin ardından güvenliği sağlayıcı önlemler alınmalıdır. Olay Yeri Güvenliğinin Sağlanması Olay yeri, trafik kazası, enkaz, sel vb. açık alan olabileceği gibi ev kazaları, iş kazaları, yangın gibi kapalı alanlar da olabilir. Açık ve kapalı alanlarda alınabilecek güvenlik önlemleri farklılık gösterir. Açık alanda güvenliğin sağlanması. Eğer bölge güvenli değilse tehlike (çığ, kaya düşmesi, deprem vb.) bitinceye kadar beklenir. Olay yerinde hasta veya yaralıya yapılacak ilk yardımı engelleyebilecek meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılır. Olay yerinde, yangın ve patlamaya neden olabileceğinden sigara içilmesine izin verilmemelidir. Kıvılcım oluşturabilecek ışıklandırma veya çağrı araçları kullanılmamalıdır. Kaza yapan aracın önüne ve arkasına, diğer araç sürücülerini yavaşlatmak ve olası bir kaza tehlikesini önlemek için uyarı işaretleri yerleştirilmelidir. Bu amaçla varsa üçgen reflektör veya gündüz kırmızı renkli, gece fosforlu malzemeler kullanılabilir.

Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 135. maddesine göre, uyarı işaretleri; aracın ön ve arkasında en az 30 metre mesafede olacak ve diğer araç sürücüleri tarafından en az 150 metreden açıkça görülebilecek şekilde yerleştirilmelidir. Üçgen reflektör ve yerleşimi Aracın kontağı kapatılarak elektrik bağlantısı kesilir. El freni çekilir. Aracın tekerlerinin ön ve arkasına takoz, taş vb. malzeme yerleştirilerek araç sabitlenir. Araç LPG’li ise aracın bagajında bulunan tüpün vanası kapatılır. Ön ve arka tekerleklerin desteklenmesi, Kapalı alanda güvenliğin sağlanması,Tüp ya da doğal gaz kaynağının vanaları kapatılır. Ortam havalandırılır. Elektrik düğmelerine kesinlikle dokunulmamalıdır (kıvılcım oluşturarak yangın ve patlamaya neden olabileceğinden).

Bildirme

Olayın tıbbi yardım kuruluşuna haber verilmesine bildirme denir. Olay veya kaza, mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde telefonla tıbbi yardım kuruluşuna bildirilmelidir. Ülkemizde acil tıbbi yardım istenen telefon numarası 112’dir. 1-1-2 acil tıbbi yardım numarasına her türlü telefon ile kısa sürede ulaşılarak acil çağrı yapılabilir. Sabit ve ankesörlü telefonlar ve cep telefonları ile ücretsiz olarak görüşme sağlanabilir.İlk yardımcı, 112 no’lu telefonu kendisi aramalı ya da çevredekilerden birine aratmalıdır. Çevrede yardım istenebilecek kimse yoksa telefon için kazazedenin yanından ayrılmak zorunda kaldığında hızlı hareket etmeli ve hemen geri dönmeye çalışmalıdır..

Aşağıdaki durumlarda 112 acil tıbbi yardım çağrılmalıdır. Hasta veya yaralının bilinci kapalı ise, Hasta veya yaralının bilinci açık olsa bile ciddi yaralanması varsa (kafa travması, yüksekten düşme vb.) Solunum güçlüğü varsa, Göğüste basınç hissi ve ağrı varsa, Kanaması varsa

Karında ağrı ve sertlik varsa, Kusması varsa, Baş ağrısı ve konuşma güçlüğü varsa, Zehirlenme belirtileri varsa,Baş, boyun, omurga travmasından şüpheleniliyorsa, Kırıklarda, Yangın ve patlamalarda, Elektrik çarpmalarında,Trafik kazalarında Acil Çağrı Yapılması, Acil tıbbi yardım numarası çevrilir, Olay ile ilgili gerekli bilgiler verilerek görevlinin sorduğu sorulara cevap verilir. Adınız ve soyadınız, Aradığınız telefonun numarası, Kesin yer ve adres (şehir, kasaba, cadde, bina, kat, no) ve etraftaki çok bilinen bir yerin adı, Olayın ne olduğu, (trafik kazası, düşme, elektrik çarpması, bayılma vb.) Olaydan etkilenen kişi sayısı, (kaç tane ambulans gerekeceğinin tahmin edilmesi için) Kazazedelerin durumları, (bilinç durumu, kanama, kırık vb.) Yapılan ilk yardım müdahaleleri söylenmelidir.

Gereken bütün bilgiler verilmeden telefon kapatılmamalıdır. Telefondaki acil çağrı personelinin önerileri dikkatlice dinlenmelidir. Aranılan telefon, geri aranabileceğinden gereksiz yere meşgul edilmesi engellenmelidir.

Kurtarma (Müdahale):

Kurtarma ilk yardımcının yapacağı müdahalelerin sonuçlarını belirleyecek temel uygulamalardandır.

Hasta veya yaralılara müdahalede yardımcı olacak kişiler organize edilir. Olay yerinin güvenliği sağlandıktan sonra hasta veya yaralıların durumları hızla değerlendirilir. Bu aşamada hasta veya yaralıların durumlarını tek tek değerlendirmek için vakit kaybedilmemelidir. Aksi halde acil durumdaki hasta veya yaralılara müdahalede gecikme olur. İlk yardım uygulamalarına öncelikle durumu ağır (bilinci kapalı, kanamalı vb.) ve risk taşıyan hasta veya yaralılardan (bebek, çocuk, gebe, yaşlı vb.) başlanır.Hasta veya yaralı yangın, patlama, gaz sızıntısı vb. tehlikeli durumlar dışında kesinlikle hareket ettirilmemelidir. Tehlikeli durumlarda taşınması gerekiyorsa mümkün olduğu kadar hızlı hareket edilmeli ve dikkatli olunmalıdır. Kırık veya kanamalara gerekli müdahale edilir. Hasta veya yaralı sıcak tutulmalı ve yarasını görmesine izin verilmemelidir. Bilinci kapalı olan hasta veya yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmemelidir.

Acil tıbbi yardım görevlileri gelene kadar hasta veya yaralının yanında kalınır. Hasta veya yaralı ya da olay hakkındaki bilgiler kaydedilir. Hasta veya yaralının korku ve endişeleri giderilmesi; nazik ve hoşgörülü davranılmalıdır.