BAFRA TSM DE HİZMET İÇİ EĞİTİM ZATÜRRENİN ÖNLENMESİ HAFTASI

AKUT SOLUNUM YOLU ENFEKSİYINU ZATÜRRE VE

                                    ÖNLENMESİ

Dr. Merve Altınışık 

Bafra Top• Sağ.Merkezi

Akut Solunum Yolu Enfeksiyonu (ASYE), özellikle Pnömoni (Zatürre) bebeklik ve çocukluk dönemindeki hastalıkların ve ölümlerin temel nedenlerinden birisidir.

Gelişmekte olan ülkelerde 5 yaş altı çocuk ölümlerinin %20 si Akut Alt SolunumYolu Enfeksiyonlarına (Pnömoni, Bronşit, Bronşiolit) bağlıdır. Bu ölümlerin %90’nından Pnömoni (Zatürre) sorumludur

 Toplumda gelişen pnömoni•

Yılda 4.4 milyon ölüm  Mortalite hızı %1-40 İngiltere ve ABD'de ölümlerin altıncı nedeni,  infeksiyona bağlı ölümlerin ise birinci nedeni•

Pnömoni (Zatürre) özellikle; küçük çocuklarda; yaşlılarda; kalp, tuz, böbrek ve bronşit hastalarında ölümlere yol açabilmektedir.

•Genellikle iki hafta kadar sürer ama hastalık düzeldikten sonra kişi bir aydan uzun süre kendini halsiz ve yorgun hissedebilir.•

Beş yaş altı çocuklarda zatürreye bağlı ölümleri 1/3 oranında azaltmak, erken teşhis ve uygun tedaviyi sağlamak, gereksiz antibiyotik kullanımını önleyerek bebek ve çocuklara yönelik koruyucu ve evde tedavi edici yöntemleri geliştirmek amacıyla 1988 yılından itibaren Sağlık Bakanlığı tarafından Akut Solunum Yolu Enfeksiyonlarının Kontrolü Programı yürütülmektedir.

Konunun önemi nedeniyle her yıl Kasım ayının son haftası Zatürre Ölümlerinin Önlenmesi Haftası olarak belirlenmiştir•

Zatürre veya tıptaki adıyla pnömoni, bir veya birkaç akciğer lobunun iltihaplanması şeklinde ortaya çıkan, daha çok küçük çocuklarda, ileri yaştakilerde ve kronik bir hastalığı bulunan kişilerde daha ağır seyreden ve bazen ölümle sonuçlanabilen ateşli bir hastalıktır. •

Toplum Kökenli Pnömoni: Toplumda günlük yaşam sırasında ortaya çıkan pnömonidir.

Solunum Yolu Enfeksiyonlarına Zemin Hazırlayan Risk Faktörleri•

 Yaş (2 yaş altı), Düşük doğum ağırlığı, Prematürelik, Anne sütü ile beslenememe,Malnütrisyon, Altta yatan hastalık, Düşük sosyoekonomik düzey, Kalabalık yaşam koşulları, Ev içi ve ev dışı hava kirliliği, Anne yaşı ve eğitimi,Sigara kullanımı,Mevsimler (sonbahar-kış),Kronik solunum yolları hastalıkları,Kronik kalp hastalıklarının varlığı,Kişisel hijyen koşulları,Aşılanmanın ihmal edilmesi ( özellikle kızamık ve boğmaca ),Vitamin A eksikliği•Genellikle kızamık, boğmaca,grip,difteri, suçiçeği, tifo ve çeşitli bakteri enfeksiyonları ya davücudu aşırı ölçüde zayıf düşüren hastalıkların seyri sırasında ortaya çıkar.Zatürreye neden olan mikroplar kişiden kişiye, 1-2 metrelik mesafelerden yakın temas sonucu bulaşırlar. Hastalığın sağlıklı kişilere bulaşması, öksürük, aksırık ya da hasta kişilerin konuşması sırasında havaya yayılan damlacıkların doğrudan solunması yoluyla gerçekleşir.

Belirtiler•

Yüksek    ateş Titreme, Sarı veya yeşil renkte balgam çıkartmak,Göğüs ağrısı,Kuru ve hırıltılı öksürük Soluk alındığı zaman sırta çivi batırılıyormuşcasına duyulan ağrı hissi,Şiddetli baş ağrısı,Şiddetli bir titremenin ardından ateş yükselmesi,Şuur kaybı,Yorgunluk,Solunum hareketleri ve öksürüğe bağlı olarak şiddetlenen göğüs ağrısı,Kemik ağrısı,İştah azalması,Dalgınlık,Algılama bozuklukları,Dudaklarda oluşan uçuklar,Halsizlik,Aşırı susama,Hızlı solunum,Bayılacak gibi olma,Baş dönmesi,Yüzde şişme,Boğaz ağrısı,Yan ağrısı,Kuru ve beyaz dil,Dudaklarda mavileşme•

Zatürree vakalarının çoğunda çocukta öksürük veya solunum güçlüğü olup hızlı soluma veya göğüs çekilmesi mevcuttur. Bebek halsiz ve huzursuz olur, iştahsızlık ve yüksek ateş görülür. Eğer anne ve baba bebeğinde veya çocuğunda böyle belirtiler görüyorsa vakit geçirmeden bir sağlık kuruluşuna götürmelidir. •

Öksürük, solunum güçlüğü, solunum sayısının yükselmesi, kaburgalar arası- altı, göğüs kemiği üstü çekilmeler Zatürreye özgü belirtilerdir. Sık nefes alıp verme Zatürrenin en önemli belirtisidir.

Burun kanadı solunumu, hırıltı olabilir. İlerleyen vakalarda zorlu solunum ve siyanoz (morarma) olmaktadır

.Korunma•

En etkili korunma yolu, çocukların zamanında aşılanmasıdır.

Pnomonide korunmanın diğer bir yolu da risk faktörlerinim azaltılmasıdır.

Kötü beslenmenin önlenmesi ve düzeltilmesi, anne sütü ile beslenmenin teşvik edilmesi,

Vitamin A eksikliğinin giderilmesi ve yeni doğan bebeklerin soğuktan korunması önlenebilir risk faktörleridir.

Kapalı yerlerde hava kirliliğinin önlenmesi de faydalı bir girişimdir.•

Bebeklerin düşük doğum ağırlıklı olarak doğmalarının önlenmesi, yeni doğan bakımının iyileştirilmesi, uygun ve dengeli beslenme, aşıyla korunabilir hastalıklara karşı aşılama programının eksiksiz uygulanması, ev ve çevre koşullarının iyileştirilmesi, pasif sigara içiciliğinin önlenmesi, kronik hastalıkların uygun şekilde takip ve tedavisiyle zatürre ve zatürreye bağlı ölümler azaltılabilir.

Tüm bebekler ilk 6 ay sadece anne sütü ile beslenmeli, 6 aydan sonrada uygun ek gıdalara birlikte en az 2 yıl anne sütü ile beslenmesine devam edilmelidir.

•Çocukların anne sütü ile beslenmesinin, küçük bebeklerde Zatürre oranını % 32 azalttığı görülmüştür. •

Sağlık Bakanlığımızın mevcut aşı takvimi içinde yer alan Pnömokok aşısının hastalığın önlenmesindeki yeri ve önemi aileler tarafından tam öğrenilmelidir.

•Çocuklarımızın aşılarının tam yaptırılması Pnömoni (Zatürre) hastalığının önlenmesinde en önemli koruyucudur. •

Çocuklarda tedaviye geç kalındığında ölümlere neden olabilen ancak tedavisi mevcut olan bu hastalıkta ailelerin bilinçli olması, çocuğun ateşi varsa, sık nefes alıp veriyorsa, göğüs kafesinde çekilmeler oluyor ve çocuk beslenemiyorsa hiç vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurmaları gerekmektedir.
           Diyen Dr.Merve Altınışık Hizmet İçi Eğitime katılan personellerin soruların cevaplayarak eğitimi bitirdi.
                                                                                  Ayhan ÖZYÜREK